Het programma van PISS-OFF bestaat uit verschillende pijlers op diverse domeinen om inclusieve sanitaire rechten voor iedereen op lokaal niveau te waarborgen. De publieke en de private sanitaire dienstverlening is in België noch op lokaal niveau, noch op provinciaal, Vlaams en Federaal niveau gereglementeerd. Daarom is het zo belangrijk dat PISS-OFF via het gemeentereglement de volgende 10 sanitaire vraagstukken aanpakt:
(Klik op een titel om de tekst weer te geven)
(1) Van exclusief naar inclusief sanitair voor iedereen
PISS-OFF wilt in de komende zes jaar een geleidelijke overschakeling van het huidige discriminerend urinoirbeleid naar een inclusief toiletbeleid, want alleenstaande urinoirs in de publieke ruimte bevoordelen een beperkt deel van de stadgebruiksters: de mobiele mannen en de mensen met een plastuit.
Deze publieke urinoirs worden met belastinggeld geplaatst en onderhouden. Ze worden dus door alle inwoonsters van Gent gefinancierd, maar voldoen niet aan de sanitaire behoeften van alle inwoonsters die er toe bijdragen. Het ultieme doel van deze urinoirs is vaak om de overlast die veroorzaakt wordt door wildplassen te voorkomen.
Uit het eerste en enige onderzoek rond plaspraktijken, -kennis en -attitudes van vrouwen, in 2005 uitgevoerd door de vzw Plasactie, blijkt dat wildplassen ook een vrouwenzaak is. Voor deze groep wildplassters wordt echter geen gelijkwaardig sanitair alternatief voorzien zoals bij ‘mannelijke’ wildplassters, maar ze worden wel op eenzelfde manier beboet. Ook uit de officiële cijfers van Stad Gent blijkt dat tijdens de Gentse Feesten van 2017, 13% van de wildplassters die een GAS-boete kregen vrouw was. Een gemeentelijke overlast mag men niet met een discriminerende maatregel aanpakken!
Daarom pleit PISS-OFF voor de afbouw van de solitaire urinoirs en een systematische vervanging door genderinclusieve toiletten voor iedereen op alle strategische plaatsen. Waarom genderinclusief? Opdat iedereen binnen het genderspectrum, vrouwen, mannen, transgenders, cisgenders of non-binairen, zich op een veilige plaats zou kunnen ontlasten.
Daarnaast moeten we ook inzien dat we een grote groep minder mobiele mensen systematisch uitsluiten in onze maatschappij. Door onvoldoende geschikte infrastructuur te voorzien voor rolstoelgebruiksters, mensen met chronische darmaandoeningen ( zoals Prikkelbaar Darm Syndroom, de ziekte van Crohn,…) of mensen die een sonde of stoma gebruiken bij een sanitair bezoek, zijn we als maatschappij medeverantwoordelijk voor hun vrijheidsbeperking en fysieke leed!
PISS-OFF wil dat Stad Gent enkel nog investeert in de bouw van en/of renovatie naar genderinclusieve en toegankelijke toiletten op het openbaar domein.
(2) Toegankelijk en inclusief sanitair in de bouwvoorwaarden
Bij de huidige bouwvergunningen voor renovatiewerken of nieuwbouwprojecten van publieke en semi-publieke plaatsen legt de stad de aanneemster geen duidelijke voorwaarden op om toegankelijk en genderinclusief sanitair te voorzien. In een nieuwbouw als de Krook is het aantal toiletten ondermaats in verhouding tot de 7700 dagelijkse bezoeksters. Daarnaast waren de toiletten gecentraliseerd op niveau -2. Pas na een interpellatie op de gemeenteraad werden de personeelstoiletten op het gelijksvloers en op de derde verdieping opengesteld. Mensen met een beperking kunnen op elke verdieping vragen om een toegankelijk toilet te gebruiken. Deze problemen hadden voorkomen kunnen worden indien op voorhand was nagedacht over een inclusief sanitair beleid.
Voor PISS-OFF is het ideale toilet gratis, genderinclusief en toegankelijk voor mensen met een rolstoel. Het bevat accommodatie zoals een wasbak voor mensen met retentie- en/incontinentieproblemen of voor het reinigen van menstruatiecups. Daarnaast moet het voldoen aan duurzame criteria qua energie en waterverbruik. Verder wordt het regelmatig onderhouden en is het maximaal beschikbaar voor de gebruiksters van het gebouw.
PISS-OFF vraagt om bij bouwvergunningen voor publieke en semi-publieke renovatie- of nieuwbouwwerken een clausule rond toegankelijke toiletten op te nemen. Daarnaast wil PISS-OFF iedereen die betrokken is bij dit proces aansporen om samen met gebruiksters na te denken hoe het sanitair inclusief kan worden aangeboden.
(3) De vermarkting van de openbare toiletten aan banden leggen
Door het gebrek aan reglementering op elk beleidsniveau is de sanitaire dienstverlening in openbare en semi-publieke ruimtes een lucratieve bezigheid geworden. Vaak worden het vandalisme en de onderhoudskosten als argument aangehaald om sanitair alleen maar tegen betaling aan te bieden. Toch kan een doordachte inplanting van sanitaire voorzieningen op strategische plaatsen met voldoende sociale controle in combinatie met permanente bestaffing een oplossing bieden. Daar moet personeel voor worden voorzien, wat jobcreatie tot gevolg heeft. Ook sanitaire opvoeding speelt een belangrijke rol om vandalisme en bijgevolg de onderhoudskosten tot het minimum te herleiden en de veiligheid en het sanitaire comfort van gebruiksters te maximaliseren.
Voorafgaand aan de gratis toiletten op de Gentse Feesten in 2014 – die er dankzij de strijd van de vzw Plasactie gekomen zijn – werden de toiletten op de Gentse Feesten in concessie gegeven aan een private firma. In ruil voor de uitbating (plaatsing en onderhoud) van de toiletten mocht de concessiehouder onder eigen voorwaarden onderhoudspersoneel tewerkstellen en bepalen hoeveel een toiletbeurt kostte. De firma kreeg zo een monopoliepositie en kon de prijs van 30 naar 50 cent opdrijven, terwijl rekening houdende met alle parameters (plaatsing, elektriciteit, waterverbruik, loon van personeel,…) een toiletbeurt maximaal 20 cent kostte. Dit soort van concessie wordt meer en meer gangbaar op verschillende openbare plaatsen, zoals in treinstations.
Door gebrek aan een eenduidige regelgeving komt het niet zelden voor dat het onderhoudspersoneel van deze concessies uitgebuit wordt. Een grootschalig onderzoek in 2011 bij Carestelwegrestaurants en de rechtszaak die eruit voortkwam illustreerde de sociale dumping. Die toiletten worden vaak onderhouden door zelfstandig personeel, gepensioneerdes die onvoldoende pensioen trekken, jobstudentes, mensen die onderaan de arbeidsmarkt staan of die in het zwart zijn aangesteld. Het personeel werkt vaak tegen slechte arbeidsvoorwaarden en wordt niet zelden uitgebuit.
Betaaltoiletten zijn een lucratieve bezigheid, waarbij de gebruikster geen vat heeft op de gevraagde prijs en waarbij er geen doorzichtig personeelsbeleid is. PISS-OFF vindt dat de job van het toiletonderhoud geherwaardeerd moet worden en vraagt daarom een onderzoek naar de tewerkstellingsstatuten van het personeel op Gents grondgebied.
PISS-OFF wil via het gemeentereglement verhinderen dat publieke en semi-publieke toiletten op grondgebied Gent in concessie gegeven worden. Stad Gent moet garant staan voor de eerlijke uitbating van deze openbare dienstverlening. We pleiten daarbij voor jobcreatie in waardige statuten voor het onderhoudspersoneel binnen de stad.
(4) Stimuleren van sanitaire dienstverlening in winkels en andere bedrijven aan eigen klantes
Verschillende bedrijven zoals Sanifair, Toletto, V PAUSE… eigenen zich steeds meer het beheer van private toiletten toe in shoppingscenters, winkels, (weg)restaurants, benzinestations, cinemacomplexen,… De bekendste voorbeelden vind je in: Kinepolis, Hema, Texaco, Shopping Gent Zuid, …
Het standpunt van PISS-OFF is dat alle dienstverlenende bedrijven van de private en semi-private sector zoals banken, horecazaken, bioscopen, (nacht)winkels… hun verantwoordelijkheid moeten nemen door tenminste aan hun eigen klantes kosteloos sanitair aan te bieden. Hierbij gebruiken we de logica “Consumenten, geen WC-centen”, aangezien die bedrijven verdienen aan hun klantes.
Als winkelketens zoals bijvoorbeeld AS Adventure, Delhaize, Colruyt en Ikea gratis sanitair kunnen voorzien, waarom de andere dan niet? Handelaarsters die geen eigen toegankelijk en genderinclusief sanitair ter beschikking kunnen stellen, kunnen samen met andere zaken die dat wel aanbieden een soort compenserende samenwerking opzetten om hun eigen klantes op sanitair vlak te dienen. Zaken kunnen toetreden tot het Gentse sanitaire netwerk en opgenomen worden in het toiletplan. Daarnaast kunnen ze advies inwinnen om hun toiletten toegankelijk te maken voor iedereen.
PISS-OFF wil dat elke klante met een tevreden blaas van onze mooie stad kan genieten. Klantes met een volle blaas verlaten een winkel zonder sanitair ook heel snel. Het beste visitekaartje van elke onderneming is een gratis hygiënisch en toegankelijk toilet.
PISS-OFF wil via het gemeentereglement een kosteloze en inclusieve sanitaire dienstverlening aan de klantes van winkels e.d. waarborgen.
(5) Opzetten van een sanitair netwerk binnen de stad
PISS-OFF wil naar analogie met het proefproject ‘Laat Haar Zitten’ dat de vzw Plasactie in 2007 in Gent opzette, een breed netwerk van de toiletten in de stad bekendmaken. Dit project genoot de steun van de Stad Gent, maar werd ondanks succes niet meer opgevolgd. Daarom wil PISS-OFF handelaarsters, shoppingcentra, private en semi-private dienstverleensters die hun sanitair gratis openstellen voor het publiek op een materiële, financiële en/of logistieke wijze ondersteunen.
Het Gentse toiletplan moet dynamisch zijn en zodanig hertekend worden dat niet enkel openbare, maar ook semi-publieke en private toegankelijke toiletten bekend gemaakt worden. Daarnaast moet het voor de gebruiksters duidelijk zijn waar ze zonder problemen terechtkunnen. Dit kan door het opzetten van een publieke informatiecampagne en een duidelijke affichering aan de ingang van de plaats. Enkel op deze manier kan je zien waar er blinde vlekken zijn in de stad. Veel wijken in de periferie zoals het Rabot beschikken niet over een openbaar toilet. Daarnaast zijn drukbezochte plaatsen zoals grote busknooppunten (zoals Dampoort) niet voorzien van degelijk en toegankelijk sanitair. Als de bedrijven zelf een goed sanitair aanbod uitbouwen, hoeft de stad niet overal toegankelijke en genderinclusieve toiletten te voorzien, maar ontstaat er toch een operationeel netwerk voor alle gebruiksters.
PISS-OFF wil via een premie in de vorm van een belastingvoordeel en/of positieve reclame private en semi-private speelsters aanmoedigen om hun eigen toiletten tijdens hun openingsuren voor het publiek open te stellen. Aanvullend wilt PISS-OFF ook het Gentse toiletplan hertekenen en een jaarlijkse campagne houden om het bekend te maken.
(6) Oprichten van een sanitair fonds
Elke gezonde persoon heeft zes tot acht keer per dag nood aan een sanitaire stop. Bij gebrek aan voldoende toegankelijke, schone en kosteloze genderinclusieve toiletten kan je van mensen niet verwachten dat ze zich inhouden. Het standpunt van PISS-OFF is dat Stad Gent zolang er niet voor iedereen een gemakkelijk toegang tot sanitaire voorzieningen is, niet repressief mag optreden. We vragen de seponering van de boetes.
Toch valt niet te ontkennen dat overmatig drankgebruik vaak tot wildplassen leidt. In dit geval zal het al dan niet aanwezig zijn van toiletten een dronken persoon niet verhinderen om wild te plassen. De wildplasproblematiek vraagt een aparte aanpak die beleidsmatig moet worden uitgewerkt.
Op dit moment geeft Stad Gent iedere wildplasster, vrouw of man, een GAS-boete van 60 euro. Tijdens de Gentse Feesten bedraagt deze wildplasboete 120 euro. Deze boetes komen allemaal samen in een GAS-pot waar ook geld afkomstig van andere soorten boetes in terechtkomt. PISS-OFF pleit daarom voor het uitwerken van een wildplasbeleid dat redelijk is en in verhouding staat tot de veroorzaakte overlast binnen een bepaalde context.
PISS-OFF pleit voor de oprichting van een apart sanitair fonds waarin de inkomsten van de wildplasboetes terechtkomen. De middelen van het sanitaire fonds dienen exclusief aangewend te worden voor de verdere optimalisatie van een democratisch sanitair comfort voor iedereen.
(7) Invoeren van een tegemoetkomingsmaatregel voor sanitaire discriminatie
Iedere belastingbetaalster betaalt voor het aanbod van gratis urinoirs die enkel door mobiele mannen kunnen worden gebruikt. (Maar die kunnen ook niet alles kwijt in een urinoir.)
Zolang deze sanitaire discriminatie bestaat en er dus niet even veel kosteloze, toegankelijke en genderinclusieve openbare toiletten beschikbaar zijn in de stad, moet iedere Gentse die niet van de urinoirs in de straat gebruik kan maken een symbolische compensatie van een halve euro per dag krijgen. Dit om deels tegemoet te komen aan de sanitaire kosten die men maakt en om het psychische en fysieke leed dat men moet ondergaan door deze dagdagelijkse vrijheidsbeperking ietwat te compenseren.
We willen deze compensatie onder de vorm van een Sanitaire Cheque, die door de Stad Gent wordt uitgereikt aan alle inwoonsters van de stad die niet tot de categorie ‘mobiele man’ behoren. Deze cheques, vergelijkbaar met eco-cheques, kunnen ingewisseld worden, in dit geval voor het gebruik van betaaltoiletten of om een deel van de sanitaire benodigdheden te bekostigen, zoals toiletpapier, (volwassenen-) luiers, maandverbanden/tampons, sondes enzovoort.
PISS-OFF stelt de realisatie van het toiletcomfort voor elke stadgebruikster voorop en vraagt de invoering van Sanitaire Cheques, te verstrekken aan iedereen die wordt gediscrimineerd.
(8) Inzetten op sanitaire opvoeding
Elke gezonde persoon heeft zes tot acht keer per dag nood aan een sanitaire stop. Het feit dat onze politicae het sanitaire vraagstuk irrelevant vinden, zegt al veel over hoe vaak ze de straat op gaan en hoe ver ze van de dagelijkse sanitaire behoeften van hun kiezeressen staan. De gewone mensen gebruiken diezelfde straat wel en deze straat voldoet niet aan hun sanitaire behoeften en comfort. Iedereen die uit noodzaak (zoals daklozen) of vanuit hun beroep veel op straat vertoeft zoals postbodes, parkeerwachtsters, straathoekwerksters, vuilnisophaalsters,… ervaren deze sanitaire nood het hardst. Zo is de dagelijkse sanitaire realiteit van een buschauffeuse en een volksvertegenwoordigster in onze samenleving fundamenteel verschillend. De mensen die macht hebben over hoe, waar en wanneer we onze blaas ledigen negeren de sanitaire problematiek doordat ze minder vaak geconfronteerd worden met sanitaire discriminatie Ze hebben evenveel nood aan sanitaire opvoeding als iedere andere persoon.
Er heersen nog veel taboes over onze primaire behoeften. PISS-OFF vindt het belangrijk dat scholen en opleidingscentra aangemoedigd worden om sanitaire opvoeding integraal op te nemen in het educatief programma, zodat ze bijdragen aan het doorbreken van het taboe rond sanitair gebruik.
Het is belangrijk dat zowel kinderen als volwassenen leren wat de correcte manier is om gebruik te maken van sanitaire voorzieningen en welke effecten bepaalde sanitaire keuzes tot gevolg kunnen hebben. Het is dus belangrijk dat iedere burgeres kennis verkrijgt over gezondheid (bijvoorbeeld zittend plassen is voor iedereen gezonder), menstruele hygiëne, beeldvorming, veiligheid van bepaalde bevolkingsgroepen, algemene hygiëne (bijvoorbeeld de noodzaak voor het uitwassen van een menstruele cup, stoma of sonde), ecologie, enzovoort.
PISS-OFF wil sanitaire taboes doorbreken door aandacht te schenken aan al de mensen die gediscrimineerd worden, maar wenst ook basisrespect en correct gebruik van de voorzieningen op zich. Vandalisme is op zich een complex gegeven waarover de kandidaten op de lijst PISS-OFF te weinig kennis hebben om dit te kunnen oplossen. Wat betreft het vandalisme op sanitaire voorzieningen, kunnen we wel verschillende actoren mobiliseren om dit tot een minimum te herleiden.
PISS-OFF pleit voor een degelijke sanitaire opvoeding. Niet enkel emancipatie, maar ook civilisatie begint vanop de pot!
(9) Investeren in sanitaire innovatie
We merken op dat er in onze samenleving op heel wat verschillende vlakken grote vooruitgang is geboekt, behalve wat betreft de sanitaire kwestie. Sinds de uitvinding van de eerste doorspoeltoiletten eind 19de eeuw zijn er op verschillende vlakken zeer verregaande technologische vooruitgangen geboekt, terwijl de toilettechnologie is blijven steken..
In 2013 hadden zes miljard wereldbewoonsters een mobiele telefoon terwijl slechts de helft beschikte over een toilet. Die sanitaire crisis is een wereldwijd probleem, dat sinds 2001 door de World Toilet Organization wordt aangekaart. Op hun jaarlijkse bijeenkomsten worden innovatieve ideeën besproken zodat toiletten in de toekomst kunnen verbeteren.
Daarnaast worden we geconfronteerd met een ecologische crisis. Dit zette alvast filantropes, ingenieuses en wetenschappsters aan het denken om een waterloos toilet uit te vinden. Wereldwijd worden verschillende prototypes ontwikkeld om de ecologische voetafdruk van een toiletbeurt te verminderen. Innovatieve experimenten laten zien dat er uit menselijke biomassa energie kan worden gewonnen of hoe men uit urine water kan halen om het toilet van spoeling te voorzien. Composttoiletten worden momenteel al ingezet op grote evenementen.
Het gebrek aan sanitaire opvoeding en cultuur zorgt voor een rem op deze innovaties die kunnen zorgen voor een beter aanbod aan goed, democratisch, toegankelijk en duurzaam sanitair in de stedelijke omgeving,
PISS-OFF wil dat Stad Gent een innovatiegericht klimaat schept voor de verbetering van de klassieke sanitaire infrastructuur en vernieuwende experimenten stimuleert om zo voor de Gentse bevolking een duurzame sanitaire toekomst te garanderen.
De uitbouw van een sanitair beleid dat rekening houdt met de verschillende aspecten van duurzaamheid en ook respect heeft voor mens en natuur is essentieel in de toekomstige stedelijke context.
PISS-OFF wil een klimaat creëren waardoor in Gent geëxperimenteerd kan worden zodat de sanitaire voorzieningen op een duurzame manier uitgebouwd worden als winst voor mens en natuur. Daarbij gaat het o.a. om het probleem van het sanitaire verbruik van water (vaak duur, gezuiverd water) en het nuttig gebruik van menselijke afscheidingsproducten.
(10) Aanstellen van een voltijdse sanitair coördinatrice
Binnen Stad Gent heeft een ambtenares al de bevoegdheid om naast vele andere taken het sanitair beleid te coördineren. Gezien de omvang en het multidisciplinaire karakter van de sanitaire problematiek is PISS-OFF van mening dat de oprichting van een aparte Sanitaire Cel, onder de directe bevoegdheid van de Burgemeester, een noodzaak is in een stad als Gent.
PISS-OFF ziet hierbij een taak voor een voltijdse Sanitair Coördinatrice. Deze coördinatrice kan de verschillende actoren die kunnen bijdragen tot een oplossing van het sanitaire vraagstuk met elkaar verbinden.
Alleen op die manier ontstaat er een duidelijke koppeling tussen al de betrokken actoren, zoals:
- Ruimtelijke Ordening en Stedenbouw voor de bouw en plaatsing van sanitaire voorzieningen
- Openbare Werken voor de vergunningen
- facility management voor onderhoud, wegenwerken en waterwegen voor de inplanting en vergunningen
- intercommunale IVAGO voor de afvalverwerking
- watermaatschappij Farys
- de Groendienst voor sanitair in openbare groene zones
- politie en wijkagentes voor vandalismepreventie
- het parkeerbedrijf in de parkings
- vervoersmaatschappij De Lijn bij busstations
- Regie der Gebouwen in openbare gebouwen
- NMBS in de stations
- dienst Evenementen en Feestelijkheden tijdens diverse (buurt)feesten en braderijen
- onderwijs i.f.v. sanitaire opvoeding
- cultuurhuizen
- de Ombudsdienst voor geschillen en vaststelling van discriminaties
- belangenorganisaties van mensen met een handicap, van transpersonen en vrouwenorganisaties
Om een breed en stevig draagvlak voor een goed beleid te bekomen, is het daarbij betrekken van al deze actoren onontbeerlijk.
De Sanitair Coördinatrice moet op de eerste plaats het mandaat krijgen om de verschillende actoren te verenigen rond een doordacht en afgetoetst inclusief sanitair beleid. Daarnaast kan die ambtenares ook een rol spelen bij wildplaspreventie en sanitaire opvoeding.
PISS-OFF vraagt de oprichting van een Sanitaire Cel met aan het hoofd een voltijdse coördinatrice die de verschillende actoren kan verenigen en een inclusief sanitair beleid kan implementeren.